Onlangs zag ik The Wife. Een film over een Nobelprijswinnende auteur, wiens boeken in het geheim geschreven werden door zijn zichzelf wegcijferende echtgenote. Zíj bracht uren door achter de typemachine, híj leverde de ideeën.
De vraag onder het verhaal intrigeerde me. De morele boodschap was dat echtgenote de prijs verdiend zou hebben met haar noeste arbeid en haar taalvirtuositeit. Maar is het idee dan zoveel minder waard? Je kunt geen verhaal vertellen zonder idee. En waar komen die ideeën vandaan?

Internet
Op internet vind je talloze artikelen over het stimuleren van creativiteit en het aanboren van ideeën. Een site als https://www.plot-generator.org.uk/ maakt het je heel makkelijk. Daar vind je een complete plotleverancier, gerangschikt naar genre.

Onderbewustzijn
As je liever zelf aan het werk gaat, kun je vertrouwen op je onderbewustzijn. Door free writing bijvoorbeeld, gewoon gaan zitten en doorschrijven, in één stroom, al dan niet op muziek of aan de hand van een voorwerp dat je beschrijft. Na een kwartier of een halfuur doorschrijven kun je zien of er iets bruikbaars tussen zit. Een beeld, een thema, een personage waarmee je verder kunt werken.
Ook als je al wat verder bent in het schrijven, loont het soms om ‘gewoon’ door te schrijven en daarna betekenis en samenhang te geven aan dat wat op papier staat.

Echt gebeurd
Autobiografisch schrijven staat volop in de belangstelling. Er zijn volop cursussen die ook de ongeoefende schrijver leren hoe je een levensverhaal kunt schrijven. En als je niet je eigen leven als basis wil nemen, kun je een bekend of minder bekend (historisch) personage nemen. Judith Koelemeijer schreef zowel over haar eigen geschiedenis (Hemelvaart en Het zwijgen van Maria Zachea) als over dat van een ander (Anna Boom). Zoals ook voor Sonny Boy van Annejet van der Zijl mensen van vlees en bloed  de basis vormen.

De krant
Krantenartikelen zijn een dankbare bron voor verhalen. Rascha Peper gebruikte ze regelmatig en dat leverde prachtige verhalen op, zoals de novelle Dooi. Een verhaal over een man die wekenlang vastzit met zijn boot op het IJsselmeer.
Ook mijn idee voor Niet met Opzet ontstond uit een stukje dat ik ooit las. Een toerist viel onder invloed van paddo’s uit een hotelraam. Zelf bleef hij ongedeerd, iemand op een terras onder het raam kwam daarbij om. Wat doet het met je, als je door een stommiteit verantwoordelijk bent voor de dood van een ander? Het was het uitgangspunt voor mijn roman, die vervolgens een ander zwaartepunt kreeg (maar hoe dat werkt is een ander verhaal).

Personages
Je kunt je laten inspireren door mensen die je toevallig tegenkomt.
Een favoriet spel van een van mijn vriendinnen om tijdens etentjes met haar man te fantaseren over de levens van mensen die aan andere tafels zitten.
Zelf stapte ik een jaar geleden in een hotel ’s morgens de lift in op weg naar het ontbijt. Daar stond een jonge man in een werkoverall vol verfvlekken. Nu vraagt een hotel natuurlijk onderhoud, maar zou er echt op een zondag gewerkt worden? De man verontschuldigde zich voor zijn uiterlijk, vertelde in twee zinnen dat hij tijdelijk in het hotel woonde omdat zijn huis was afgebrand. Voor ik verder kon vragen, stapte hij uit. Zijn verhaal  is nog niet geschreven, maar het is een haakje in mijn hoofd dat misschien ooit tevoorschijn komt.

Hoe belangrijk is een idee?
Terug naar de oorspronkelijke vraag: draait het om het idee of om de meters achter de laptop?
Ooit dacht ik dat de kunst van het schrijven er in lag om die éne, briljante roman te schrijven. Tot ik me realiseerde dat ieder verhaal al eens is verteld. Boeken als The Seven Basic Plots van Christopher Booker of De 36 dramatische situaties van Jan Veldman geven aan dat er maar een beperkt repertoire is van basisverhalen die we elkaar vertellen.
Toch is dat geen reden om de schrijfpen dan maar aan de wilgen te hangen. Iedereen vertelt een  verhaal op zijn eigen, unieke manier. Met een eigen stem, beelden die bij de schrijver en bij zijn tijd passen.
Daarvoor is zitvlees nodig, en doorzettingsvermogen. Gewoon aan het werk gaan, zinnen produceren, schrappen en doorschrijven.
Een verhaal kan niet zonder een idee, maar dat idee kan alleen maar uitgewerkt worden door eraan te werken. Waarbij het schrijven trouwens het leukste werk is dat ik me kan indenken.